بررسی تشکیل صندوق بازنشستگی تکمیلی و مرکز مالی نوآوری دانشگاه
در راستای تقویت زیرساخت‌های مالی و سرمایه‌گذاری دانشگاهی و ارتقای نقش دانشگاه تهران به عنوان پیشرو در تحول ساختارهای اقتصاد دانش‌بنیان، کمیته سرمایه‌گذاری سازمان توسعه و سرمایه‌گذاری دانشگاه تهران در تاریخ ۲۰ مرداد ماه سال ۱۴۰۴ جلسه‌ای مهم و تخصصی را با حضور دکتر سیدمحمود قاسمی، مشاور اقتصادی وزیر علوم، تحقیقات و فناوری و گروهی از کارشناسان برجسته اقتصادی، مالی و دانشگاهی برگزار کرد. این جلسه با هدف بررسی دو طرح استراتژیک و تأثیرگذار در حوزه مالی و نوآوری دانشگاهی — تأسیس صندوق بازنشستگی تکمیلی اعضای هیئت علمی دانشگاه‌ها و راه‌اندازی مرکز مالی نوآوری دانشگاه تهران — به صورت گسترده و عمیق برگزار شد.
محور اول: بررسی طرح تأسیس صندوق بازنشستگی تکمیلی اعضای هیئت علمی دانشگاه‌ها
یکی از مهم‌ترین موضوعات مطرح‌شده در این جلسه، طرح ایجاد صندوق بازنشستگی تکمیلی برای اعضای هیئت علمی دانشگاه‌های کشور، با تمرکز اولیه بر دانشگاه تهران به عنوان نخستین مرجع اجرایی، بود. این طرح با هدف تقویت حمایت‌های اجتماعی و تأمین رفاه بلندمدت اساتید و کارکنان دانشگاهی طراحی شده و به دنبال مکمل‌سازی نظام بازنشستگی دولتی است.
اهداف کلان صندوق بازنشستگی تکمیلی:
- ایجاد یک سیستم پس‌انداز مطمئن و بازدهی‌دار برای اعضای هیئت علمی در طول دوران فعالیت شغلی آن‌ها
- کاهش نگرانی‌های مالی پس از بازنشستگی و ارتقای کیفیت زندگی پس از خدمت
- جذب و حفظ نیروهای متخصص و برجسته در محیط دانشگاهی از طریق ارائه بسته‌های حمایتی جامع
- تشویق به مشارکت مالی مشترک بین دانشگاه، کارمند و در صورت امکان، منابع عمومی و خصوصی
ساختار پیشنهادی صندوق:
- صندوق به صورت یک نهاد مستقل و غیرانتفاعی تحت نظارت سازمان توسعه و سرمایه‌گذاری دانشگاه تهران و با رعایت قوانین بیمه‌ای و مالی کشور شکل خواهد گرفت.
- مشارکت در صندوق به صورت اختیاری و با ثبت‌نام آزادانه اعضا انجام می‌شود.
- ورودی‌های مالی شامل سهم کارمند (کسر از حقوق)، حمایت مالی دانشگاه (تا ۳۰ درصد سهم کارمند) و سرمایه‌گذاری‌های کلان سازمان خواهد بود.
- صندوق با استفاده از استراتژی‌های سرمایه‌گذاری متنوع (سهام، اوراق مشارکت، اوراق خزانه، پروژه‌های دانش‌بنیان) و تحت نظارت یک هیئت مدیره تخصصی، به دنبال ایجاد بازدهی پایدار و کم‌ریسک خواهد بود.
نظر دکتر قاسمی، مشاور اقتصادی وزیر علوم:
دکتر قاسمی در سخنان خود، این طرح را "نیازی ضروری و به‌روز" در نظام دانشگاهی دانست و گفت:
«با توجه به تغییرات جمعیتی، کاهش نرخ بازدهی صندوق‌های دولتی و افزایش انتظارات شغلی نیروهای متخصص، دانشگاه‌ها باید به سمت ایجاد سیستم‌های تکمیلی حمایتی حرکت کنند. این صندوق نه تنها به ارتقای رفاه اساتید کمک می‌کند، بلکه نشان‌دهنده بلوغ مدیریتی دانشگاه تهران در تأمین منابع انسانی بلندمدت است.»
وی همچنین از دانشگاه تهران به عنوان الگویی ملی برای سایر دانشگاه‌ها تقدیر کرد و اعلام کرد که وزارت علوم آماده است تا در صورت تکمیل طرح، از آن در سطح ملی حمایت کند.
محور دوم: راه‌اندازی مرکز مالی نوآوری دانشگاه تهران
در ادامه جلسه، تمرکز بر طرح راه‌اندازی مرکز مالی نوآوری دانشگاه تهران قرار گرفت. این مرکز با هدف ایجاد یک پلتفرم یکپارچه مالی و سرمایه‌گذاری برای اکوسیستم نوآوری و فناوری کشور طراحی شده و به عنوان یکی از ارکان اصلی تحقق شعار «دانشگاه به عنوان موتور محرکه اقتصاد دانش‌بنیان» مطرح شده است.
اهداف و مأموریت مرکز مالی نوآوری:
- تسهیل دسترسی شرکت‌های دانش‌بنیان و استارت‌آپ‌های فناور به منابع مالی و سرمایه‌گذاری
- ارائه خدمات تخصصی شامل مشاوره مالی، ارزیابی طرح‌ها، جذب سرمایه، تأمین ضمانت‌نامه و تسهیلات کم‌بهره
- ایجاد پل ارتباطی بین دانشگاه، صنعت، بانک‌ها و سرمایه‌گذاران خصوصی
- حمایت از تجاری‌سازی دستاوردهای پژوهشی و فناوری‌های نوین
- توسعه ابزارهای مالی نوین مانند صندوق‌های سرمایه‌گذاری ریسک (Venture Capital)، وام‌های بازپرداخت شرطی و مدل‌های مشارکت در درآمد (Revenue Sharing)
مبانی قانونی و حمایتی:
این مرکز بر اساس قانون حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان، سیاست‌های توسعه فناوری و نوآوری و تسهیلات مالی مصوب دولت شکل گرفته است. همچنین، از حمایت‌های قانونی صندوق نوآوری و شکوفایی و بانک‌های توسعه‌ای برخوردار خواهد بود.
خدمات کلیدی مرکز:
- مشاوره مالی و طراحی مدل‌های درآمدزایی برای استارت‌آپ‌ها
- ارائه گواهی‌های ارزش‌گذاری فناوری و شناسایی طرح‌های قابل سرمایه‌گذاری
- ایجاد شبکه‌ای از سرمایه‌گذاران خصوصی (Angel Investors و VCها)
- مدیریت صندوق‌های کوچک سرمایه‌گذاری در قالب مدل‌های مشترک با دانشگاه و بخش خصوصی
- برگزاری دوره‌های آموزشی در حوزه مالی‌سازی نوآوری، مدیریت پروژه و جذب سرمایه
نقش دانشگاه تهران در پیشبرد این طرح:
دانشگاه تهران به عنوان یکی از غنی‌ترین دانشگاه‌های کشور از نظر منابع انسانی، فناوری و شبکه‌های صنعتی، می‌تواند با راه‌اندازی این مرکز، به هاب مالی نوآوری کشور تبدیل شود. این مرکز نه تنها به استارت‌آپ‌های دانشگاهی خدمات می‌دهد، بلکه می‌تواند به تمامی استارت‌آپ‌های فعال در حوزه‌های ICT، بیوتکنولوژی، هوش مصنوعی، انرژی پاک و فناوری‌های اجتماعی در سطح ملی خدمات ارائه دهد.
چالش‌ها و راهکارهای پیشرو
در بخش پایانی جلسه، چالش‌های اجرایی این دو طرح مورد بررسی قرار گرفت. از جمله این چالش‌ها می‌توان به:
- تأمین سرمایه اولیه صندوق بازنشستگی
- تضمین شفافیت و نظارت مستقل در مدیریت مالی
- هماهنگی با نهادهای نظارتی مانند بیمه مرکزی، سازمان برنامه و بودجه و بانک مرکزی
- جذب نیروهای متخصص مالی و مدیریتی برای مرکز مالی نوآوری
اشاره کرد. در پاسخ، پیشنهادهایی از جمله استفاده از سود پروژه‌های سرمایه‌گذاری سازمان، همکاری با صندوق‌های بازنشستگی بخش خصوصی، و تشکیل یک کمیته نظارتی مستقل متشکل از نمایندگان دانشگاه، بانک مرکزی و انجمن حسابداران مطرح شد.
تصمیمات مهم جلسه
در پایان جلسه، موارد زیر به عنوان اقدامات فوری و میان‌مدت تصویب شد:
- تشکیل کارگروه تخصصی صندوق بازنشستگی تکمیلی با حضور کارشناسان مالی، بیمه‌ای و حقوقی برای تهیه طرح اجرایی نهایی
- تهیه گزارش امکان‌سنجی (Feasibility Study) برای هر دو طرح تا پایان شهریور ماه
- ارائه طرح مرکز مالی نوآوری به شورای عالی علوم، تحقیقات و فناوری برای اخذ تأییدیه ملی
- برگزاری یک کارگاه ملی با حضور بانک‌ها، سرمایه‌گذاران و نهادهای نوآوری برای معرفی مرکز و جذب همکاری
- اختصاص فضای فیزیکی و بودجه اولیه برای راه‌اندازی موقت مرکز مالی نوآوری در ماه مهر
جمع‌بندی و چشم‌انداز آینده
این جلسه با تأکید بر نقش کلیدی دانشگاه تهران در تحول ساختارهای اقتصادی و اجتماعی کشور به پایان رسید. صندوق بازنشستگی تکمیلی و مرکز مالی نوآوری دو پروژه مکمل هستند که یکی به سمت رفاه و پایداری نیروی انسانی دانشگاهی و دیگری به سمت توسعه اقتصاد دانش‌بنیان و نوآوری ملی حرکت می‌کنند.
با پیگیری جدی این طرح‌ها، دانشگاه تهران نه تنها در حوزه علم و پژوهش، بلکه در حوزه‌های مدیریت مالی، سرمایه‌گذاری و توسعه پایدار نیز به یک الگوی ملی تبدیل خواهد شد. این دو طرح می‌توانند به عنوان الگویی برای سایر دانشگاه‌ها و نهادهای آموزشی در سراسر کشور مورد تقلید قرار گیرند و گامی بلند در جهت تحقق «اقتصاد مقاومتی» و «جامعه دانش‌بنیان» محسوب شوند.
نظر شما :