تاریخچه سازمان

1- سیرتاریخی و حقوقی تأسیس سازمان توسعه و سرمایه گذاری دانشگاه تهران

در دهه‌های اخیر، تغییر نقش دانشگاه‌ها از نهادهای صرفاً آموزشی و پژوهشی به بازیگرانی فعال در حوزه توسعه اقتصادی، اجتماعی و فناوری موجب ظهور مفهوم "دانشگاه کارآفرین" یا "دانشگاه نسل سوم" شده است. بر همین اساس، دانشگاه تهران نیز به عنوان یکی از قدیمی‌ترین و بزرگ‌ترین نهادهای آموزش عالی کشور، در راستای تحقق این تحول مفهومی و ساختاری، نیازمند طراحی سازوکارهایی برای تجاری‌سازی دانش، توسعه زیرساخت‌های فناورانه، و مدیریت اثربخش منابع درآمدی و سرمایه‌ای خود بوده است.

در پاسخ به این نیاز راهبردی، و به پیشنهاد جناب آقای دکتر فرهاد رهبر، ریاست محترم وقت دانشگاه تهران، کلیات تأسیس و اساسنامه سازمانی مستقل و تخصصی با عنوان «سازمان توسعه و سرمایه‌گذاری دانشگاه تهران» در دومین جلسه عادی از دوره پنجم هیأت امنای دانشگاه، مورخ 17 آبان 1389، به تصویب رسید. این مصوبه با استناد به بند «ب» ماده (7) قانون تشکیل هیأت‌های امنا دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی و پژوهشی (مصوب 1367 شورای عالی انقلاب فرهنگی) اتخاذ گردید؛ بندی که اختیار تصویب ساختار و اساسنامه سازمان‌های وابسته را به هیأت‌های امنا تفویض می‌نماید.

دانشگاه تهران به عنوان مهم‌ترین نهاد آموزش عالی کشور، همواره در مسیر تحول و ارتقاء جایگاه علمی، پژوهشی و فناوری خود، تلاش کرده است ساختارهای مدیریتی و اجرایی خود را با تحولات روز و الزامات توسعه ملی همسو سازد. یکی از مهم‌ترین نیازهای این دانشگاه در دهه‌های اخیر، ایجاد سازوکاری کارآمد و متمرکز برای اداره دارایی‌ها، منابع مالی، سرمایه‌گذاری‌ها و اموال دانشگاه، به ویژه موقوفات و مستغلاتی بوده است که به مرور زمان بر تنوع و گستردگی آن افزوده شده بود.

در پاسخ به این ضرورت و در راستای تحقق الزامات قانونی و برنامه‌های راهبردی دانشگاه، ایده تأسیس یک سازمان تخصصی با رویکرد توسعه‌گرایانه و اقتصادی مطرح شد. سازمانی که بتواند به عنوان بازوی اجرایی دانشگاه، مسئولیت مدیریت متمرکز منابع و سرمایه‌های دانشگاهی را بر عهده گیرد و از ظرفیت‌های علمی و پژوهشی دانشگاه برای ایجاد درآمد پایدار، تجاری‌سازی دانش، و سرمایه‌گذاری‌های هدفمند بهره‌برداری کند.

زمینه‌سازی‌های اولیه: از ایده تا مصوبه

با افزایش اهمیت اقتصاد دانش‌بنیان در سیاست‌گذاری‌های کلان کشور و تأکید اسناد بالادستی مانند نقشه جامع علمی کشور و سند تحول بنیادین آموزش عالی، توجه دانشگاه تهران نیز به سمت استفاده مؤثرتر از دارایی‌ها، منابع داخلی و ظرفیت‌های وقفی معطوف شد. در این چارچوب، ریاست وقت دانشگاه، پیشنهاد تأسیس سازمانی با مأموریت توسعه‌ای و سرمایه‌گذاری را مطرح نمودند.

بر این اساس، بررسی‌های اولیه در سطوح مختلف مدیریتی دانشگاه انجام گرفت و با استناد به بند «ب» ماده 7 قانون تشکیل هیأت‌های امنای دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی (مصوب 1367)، پیش‌نویس اساسنامه سازمان تهیه گردید. این ماده قانونی به هیأت امنا اجازه می‌دهد که در چارچوب اختیارات قانونی، ساختارهای اجرایی و مالی دانشگاه را تنظیم کرده و برای ایجاد نهادهای وابسته تصمیم‌گیری کند.

پس از طی مراحل بررسی کارشناسی و تطبیق با مقررات موجود، موضوع تأسیس سازمان توسعه و سرمایه‌گذاری دانشگاه تهران در دستور کار جلسه دومین نشست عادی از دوره پنجم هیأت امنای دانشگاه تهران قرار گرفت. این جلسه در تاریخ 17 آبان 1389 برگزار شد و در آن، کلیات تأسیس سازمان و اساسنامه مربوطه به تصویب رسید.

تأسیس رسمی: هدف‌گذاری بلندمدت برای تحول در مدیریت منابع

با تصویب هیأت امنا، سازمان توسعه و سرمایه‌گذاری دانشگاه تهران به صورت رسمی تأسیس شد. تأسیس این سازمان نقطه عطفی در ساختار مدیریتی دانشگاه تهران محسوب می‌شود، چرا که برای نخستین‌بار نهادی با اختیارات گسترده و مأموریت مشخص در حوزه مدیریت دارایی‌ها، سرمایه‌گذاری‌ها، پروژه‌های توسعه‌ای و زیرساختی شکل گرفت.

در اساسنامه مصوب، به طور صریح به ماهیت اقتصادی و توسعه‌گرا بودن این سازمان اشاره شده و اهداف و وظایف آن در پیوند با برنامه‌های کلان دانشگاه در حوزه‌های فناوری، نوآوری، تجاری‌سازی دانش و توسعه زیرساخت‌ها تعریف شده است. سازمان یادشده همچنین متولی برنامه‌ریزی، تأمین منابع مالی، و مشارکت در اجرای پروژه‌های عمرانی، فرهنگی، خدماتی و حتی تفریحی دانشگاه معرفی شده است.

جایگاه نهادی سازمان در ساختار دانشگاه

بر اساس مفاد اساسنامه، سازمان توسعه و سرمایه‌گذاری دانشگاه تهران به عنوان یکی از معاونت های وابسته به دانشگاه، زیر نظر ریاست دانشگاه و با نظارت هیأت امنای دانشگاه فعالیت می‌کند. نحوه اداره، انتصاب مدیران، مسئولیت‌ها و حدود اختیارات نیز در اساسنامه به تفصیل آمده است.

ویژگی برجسته این سازمان، مدیریت متمرکز سرمایه‌ها و دارایی‌های دانشگاه در قالب یک ساختار حرفه‌ای و غیردولتی ( شرکت سرمایه گذاری) است که می‌تواند وارد تعاملات اقتصادی، مشارکت‌های داخلی و خارجی، و جذب سرمایه از منابع گوناگون شود.

2- سیر مدیریتی سازمان توسعه و سرمایه‌گذاری دانشگاه تهران

دکتر رضا راعی (۱۳89–۱۳۹۲)

دکتر سید جواد ساداتی‌نژاد (۱۳۹۲–۱۳۹۴)

دکتر علی محقر (۱۳۹۴–۱۳۹۷)

دکتر محمدجعفر صدیق دامغانی‌زاده (۱۳۹۷–۱۳۹۸)

دکتر محمدرضا صادق مقدم (۱۳۹۸–۱۴۰۱

دکتر علی مبینی‌دهکردی (۱۴۰۱–1403)

دکتر علی نمکی ( دیماه1403 تاکنون)

3- اهداف و رسالت‌ کلان سازمان توسعه

مطابق اساسنامه مصوب، مأموریت اصلی این سازمان، تأمین زیرساخت‌های اقتصادی و مدیریتی لازم برای تحقق اهداف دانشگاه در حوزه‌های آموزش، پژوهش، فناوری و نوآوری، از طریق توسعه پایدار منابع مالی، مدیریت اثربخش دارایی‌ها و جذب سرمایه‌های داخلی و خارجی است. این اهداف در انطباق کامل با:

• ماده (49) قانون برنامه چهارم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران،
• ماده (20) قانون برنامه پنجم توسعه کشور و همچنین
• ماده (3) آیین‌نامه مالی و معاملاتی دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی (مصوب شورای عالی انقلاب فرهنگی)

طراحی شده‌اند؛ قوانینی که دانشگاه‌ها را به توسعه فعالیت‌های درآمدزا، تجاری‌سازی دانش و استقلال مالی تشویق و ترغیب می‌کنند.

4- وظایف و اختیارات سازمان

سازمان توسعه و سرمایه‌گذاری دانشگاه تهران، به موجب اساسنامه مصوب هیأت امنا، از اختیارات گسترده‌ای برخوردار است که در چهارچوب ضوابط مالی و اجرایی کشور، امکان مدیریت یکپارچه و هوشمندانه منابع دانشگاه را فراهم می‌سازد. اهم وظایف و اختیارات این سازمان به شرح زیر است:

پیشبرد مأموریت‌های علمی و فناورانه دانشگاه در چارچوب اقتصاد دانش‌بنیان

• ایفای نقش فعال در تجاری‌سازی دستاوردهای پژوهشی و فناورانه دانشگاه از طریق ایجاد یا مشارکت در شرکت‌های دانش‌بنیان، پارک‌های فناوری و مراکز نوآوری.
• بهره‌گیری از ظرفیت‌های قانون "حمایت از شرکت‌ها و مؤسسات دانش‌بنیان" مصوب 1389 جهت توسعه نهادهای نوآورانه در بستر دانشگاه.

مدیریت متمرکز و یکپارچه دارایی‌ها، درآمدها و موقوفات دانشگاه

• اداره کارآمد اموال غیرمنقول، موقوفات و دارایی‌های دانشگاه بر اساس مفاد قانون جامع استفاده بهینه از منابع مالی و سرمایه‌ای دستگاه‌های اجرایی.
• ساماندهی بهره‌برداری از منابع وقفی و درآمدی در جهت اهداف آموزشی، پژوهشی و خدماتی دانشگاه.

ایجاد و توسعه زیرساخت‌های فناورانه، عمرانی و اقتصادی

• سرمایه‌گذاری در پروژه‌های فناورانه و زیربنایی با هدف توسعه پایدار پردیس‌های دانشگاه، شهر دانش، پارک‌های علم و فناوری و نواحی نوآوری.
• مشارکت با بخش خصوصی از طریق انعقاد قراردادهای BOT، PPP یا سایر روش‌های نوین تأمین مالی، در چارچوب قانون برگزاری مناقصات و آیین‌نامه معاملات دولتی.

توسعه مشارکت‌های داخلی و بین‌المللی در حوزه سرمایه‌گذاری

• فراهم‌سازی بسترهای قانونی و حقوقی برای جذب سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی، مطابق مقررات قانون تشویق و حمایت از سرمایه‌گذاری خارجی (FIPPA).
• تسهیل تعامل با سایر دانشگاه‌ها، نهادهای تحقیقاتی و شرکت‌های بین‌المللی برای اجرای پروژه‌های مشترک اقتصادی و فناورانه.

دانلود اساسنامه سازمان